Bombeiros voluntaros

Ontes, á noite, comezou a entrar un cheire na casa e a oírense voces na rúa. Resulrta que estaban dous contedores amenzados polo lume. Só a intervención de xente do bar de enfrente evitou que se consumara a queima, como puiden observar cando din mirado pola fiestra. Por eso, unha homenaxe ós 'bombeiros voluntarios', que, ó estilo das agrupacións de bombeiros portuguesas, libraron a situación. O escudo (aquí o de Casa Maseda) representa rasgos de xente noble en Ribadeo.

Volvendo a hoxe, as novas non son mellores que as de onte: o PSOE e PP engarzados outra vez en liortas, neste caso a nivle comarcal, pola instrumentalización da visita de Touriño. Menos mal que o antroido vai camiño de saír adiante e liberar as novas por us días: onte dous voluntarios estaban coas bandeiras no cine teatro. é dicir, de cando en vez, benvidos os 'panem e circenses'.

Fóra da política, estánse a facer probas na Ponte dos Santos para a resistencia das pilastras para o desdoblamento. ... Sigo sen coñecer o plan. Non xulgo mentras... limítome a fotografiarme diante da ponte tal cual...


Ontes houbo outra vez tormenta. Lembro o que puxen o outro día respecto do cambio climático. Un gran non fai graneiro, pero axuda ó compañeiro.










--
Continuando o que comecei en decembro, de Hernán Naval, en espera de ser colgado no sitio web de Hernán:

Data: 4-5-6/11/1994	Fonte: Actas Congreso de Bandas de Música Populares de Galiza (ponencia)
Título: A BANDA DE MÚSICA COMO REALIDADE PLURIDIMENSIONAL
Autor: Antonio Díaz Amor
Descrición: texto da ponencia do congreso que xunto con todos os demais se publicaron nun libriño, manifestando unha visión social das bandas.
Comentarios:

A BANDA DE MÚSICA COMO REALIDADE PLURIDIMENSIONAL

Antonio Díaz Amor

O título da miña ponencia remite solapadamente á obra de Marcuse e á crítica que éste fai do home unidimensional e da alienación que leva aparellada. Quero aclarar que só intenta ser unha breve reflexión sobre as Bandas de música nunha dimensión actual e que considero pluridimensional. Gostaríame que despois da miña breve aportación a este Congreso quedase aberta unha porta para o debate e a reflexión colectiva.

Para o desenrolo da ponencia parto da necesidade instrumental de analizar o significado da Banda de Música nun universo multidimensional onde dito significado participa de varios sistemas interrelacionados:

Nun primeiro intre pártese dun proxecto individual; Aquí a palabra “individuo” tómase non como singularización de intencións nunha soa persoa, senón coma especificación dun proxecto orixinario o cal o intenta levar a cabo unha coordinadora plural, en canto a compoñentes, pero unidireccional no senso de que a Banda de Música nace cun propósito específico que é, neste primeiro nivel de significación, o estrictamente musical.

Pártese da presentación da idea orixinaria, en singular, de facer unha agrupación musical popular (popular nun doble senso: por unha banda aberta a todos os estratos do pobo, por outra recuperar a cultura-musical-popular-bandística) onde convivan, nun principio, madeiras, metais e percusións.

O segundo nivel de significación ven dado polo darse conta de que existe neste proxecto inicial un sisitema supraindividual de ideas, valores e obxectivos dos que a Banda participa. A dimensión deste segundo discurso-significado fúndese co proxecto inicial-individual. Xa non é exclusivamente facer música, senón ¿qué música facer?, ¿en que tipo de organización-participación se vai incluir a Banda?, etc.; todo un conxunto de factores e interrogantes que conviven coa idea inicial.

Deixar a unha beira este sistema supraindividual de ideas, valores e obxectivos sería tanto como alienar á Banda nun contido estrictamente musical no que os músicos chegasen a dominar mínimamente, e en algúns casos nin esto, os instrumentos e lanzarse a tocar, mal ou ben, pasodobles, polkas e marchas militares a vella usanza, desfilar en pasarrúas e procesións, concerto o día da festa maior,... e pouco máis. Sería alienarse nun pasado, non ter ilusións nin perspectivas de futuro, deixar que a deriva marcase o ritmo vital da agrupación.

Necesítanse un conxunto de intencións abertas de saber qué é o que se quere facer; non estancarse no “ser” senón analizar o “deber ser”. A autocrítica neste segundo estadio debe estar presente en todos os niveis de matizacións, desde o estrictamente musical, até o económico ou o social.

Xa no terceiro nivel de significación a Banda de música participa dunha sociedade particular que en si mesma integra diferentes e incluso conflictivos proxectos individuais. Claramente o papel a desenrolar por esta vai ser moi distinto para diferentes persoas.

Está moi claro que iste grado de extensión do sistema social de significación varía moito en diferentes estadios históricos, e tamén depende do nivel cultural da sociedade á que se pode circunscribir a agrupación. Intentar que na actualidade a Banda de música cumpla o mesmo significado social que o que tiña a principios de século sería unha auténtica aberración cronolóxica.

Desde istos tres niveis de significación que están intrinsecamente relacionados o que intento dicir é que o sentido actual da Banda de música ten que basearse non só na dimensión única, exclusivamente musical, e cuasi alienante de ensaio máis concerto, senón que se debe asentar nun novo paradigma como é o pluridimensional.

Pódese dicir claramente que o proxecto inicial, o primeiro nivel de significado, está claramente definido: a Banda de Música ten que facer música.

Fai anos as Bandas tiñan unha doble misión: por unha parte dar o concerto dos domingos, logo da misa, por outra a de tocar m´suica de baile. Aínda así tiñan un reprtorio que podemos considerar “complexo” pois mixturaba pasodobles, plkas e intermedios de zarzuela con obras un pouco menos coñecidas que xeralmente eran composicións orixinais dos seus directores ou transcripcións doutras pezas.

Na actualidade o de amenizar o paseo dominical post-liturxia xa non se da; a música de ambente de cafeterías e terrazas veu suplir aquela costume.

Por outra parte, a música de baile nestos tempos está monopolizada polos combos eléctricos de pachanga e a música grabada nos locais nocturnos.

Entón, a nova Banda de Música ten que moverse nun novo paradigma que, seguindo asentándose na música como catalizador, a faga pensar en outras dimensións.

Moitas agrupacións musicais na actualidade seguen movéndose exclusivamente no binomio de ensaio máis concerto, alienándose unidimensionalmente no tocar o que se chama “música popular” en tocar “os tres pes”: Procesións, Pasarrúas e Pasodobles; se nos ancoramos só neste tipo de música estaremos convertindo ás nosas agrupacións en meros transmisores de “tempos perdidos”. A banda de música ten que abrirse a novas dimensións musicais, aproveitar todas as posibilidades, as potencialidades que nos ofrece a contemporaneidade. Hai que explorar e explotar as capacidades musicais de cada compoñente.

Se partimos de que o músico pode sentirse alienado, deixar a súa individualidade para sentirse exclusivamente un membro máis do grupo, para adicarse a tocar “os tres pes”, a miña idea é de que o jazz serviría como compensador da alienación grupal, reivindicando o diferencia individual. O jazz serviría para aumentar as dimensións musicais da propria banda ao mesmo tempo que lles daría posibilidades aos compoñentes de amosar as súas capacidades individuais. Sería participar nun todo global e grupal, ao mesmo tempo que se exploran as posibilidades individuais dentro do conxunto.

Para isto debemos partir da importancia que teñen as Escolas de Música como formadores de músicos para as Bandas. Si limitamos o papel de ditas escolas só á formación estrictamente bandística-popular estaremos limitando a formación dos nosos educandos, alienándolos nunha mínima formación instrumental como elementos apersonalizados; daríamoslle toda e caseque única importancia ao todo, esquecéndonos da importancia do individuo como elemento esencial da Banda. A Escola de Música ten que ser un taller de música, onde, a partir dunha formación musical inicial básica, se experimente con novos ritmos e armonías, se enseñe aos educandos a explorar as posibilidades dos instrumentos, non só a que sexan capaces de tocar catro notas para que, despois, sumadas ao resto, a banda sone medianamente ben para adicarse a facer procesións, pasarruas e pasodobles.

A dimensión didáctica dentro das Bandas de Música consideroa fundamental, e neste didactismo penso que a música de jazz ten moita razón de ser. Non quero que consideren que a miña intenci´no é trocar a Banda de Música por unha Big.-Band de jazz. Non. É intentar aproveitar as características peculiares deste tipo de música. Como son o manexo do instrumento e a importancia da improvisación individual en consoancia co conxunto, para compensar a alineación grupal e reivindicar a diferencia individual, para aproveitalo para o Todo que é a Banda de música. A formación jazzística daríalle unha nova dimensión á Banda recuperando a individualidade.

Non vaian pensar que estou primando en demasía a dimensión individual. Son consciente de que o verdadeiramente importante é a dimensión colectiva onde a Banda funcione como un Todo armónico. A Banda é unha agrupación de músicos, con diferencias individuais, que se reunen cun propósito común que é o de tocar m´suica, e divertirse facéndoo; neste intre a dialéctica banda/individuo sería dinámica positivamente.

Desde esta dimensión colectiva-grupal tamén se deben aproveitar as características proprias do grupo:

• Se falaba antes do jazz como elemento contra-alienante, non é menos importante o facerlles ver aos músicos que están formando parte dun todo e deben traballar en equipo. Este traballar en equipo cumple a doble misión de, por unha beira, darse conta da importancia do individuo-instrumento (eu formo parte da Banda, pero a banda “necesítame”, e aquí o concepto de “necesidade” está tomado no senso de colaboración), e por outra a importancia de cumplir unhas regras preestablecidas para non caer na anarquía.

• E importante observar tamén que nese equipo que é a Banda de Música dase unha característica que considero moi importante como é a interrelación entre diferentes xeracións. E esta dimensión hai que aproveitala. Non quero que se entenda que só os máis novos poden aprender nesta interrelación. A vellez como única pousada de sabiduría estaba ben que o dixera a Celestina. Na actualidade, nesta sociedade tecnocrática que diría Habermas, sería un absurdo pensar niso. Nas sociedades tradicionais, nas que a experiencia era o único vehículo de acceso á formación-información, eran os vellos os que máis sabiduría puseian, e os novos aprendían dos seus mayores. Non fai falla ser moi avispado para decatarse de que motos rapaces e rapaza novos saben máis que os seus avós.

Aproveitemos esta interrelación xeracional para aprender pluridimensionalmente, para aprender non só de música, senón de todo, para aprender a convivir: que o músico non chegue, toque e se vaia, que convivan pareceres, reflexións e críticas, que a música sexa unha excusa para a convivencia xeracional.

Desde este segundo nivel de significación a Banda convirtese non só nun proxecto musical popular, senón nun grupo heteroxéneo no que a individualidade e a colaboración conviven dialéctica e armoniosamente, aproveitando as características proprias de calquer grupo con as singularidades musicais. O individuo non se sinte alienado nunha perda de persoalidade decantándose da importancia que ten para o grupo, ao mesmo tempo que asume as responsabilidades como elemento configurador dun “TODO” do que forma parte.

A Banda de música asume así un papel que partindo dos vellos modelos non se ancora neles, senón que busca novas dimensións; dimensións que parten de innovacións musicais: seguiranse tocando pasodobles populares, polkas e marchas militares (porque recuperar a historia musical tamén é unha dimensión das Bandas), pero ábrese a visión á música clásica, ás bandas sonoras de películas, á música étnica, ao jazz e mesmo ao pop e ao rock; conviven sons populares con melodías modernas, Rogelio Groba con Duke Ellington, John Williams cos Beatles.

A dimensión musical non só se amplía con a incorporación de novos sons, senón que tamén a concreción material destas novas partituras leva aparellada a incorporación de novas familias de instrumentos e a posible conversión en Banda orquestra.

O interrogante de incluir seccións de corda nas Bandas populares non deber estar mediatizada polo pensar que este conxunto de instrumentos non é factible de utilizar nos concertos en exteriores. A estreitez mental de pensar que a Banda de música é unha agrupación para tocar ao aire libre levaría á conclusión lóxica de que sí; pero hai que pensar que procesións e pasarrúas poden estar moi ben, pero tamén os concertos en interior, onde a calidade sonora é moito máis relevante.

Desde o terceiro sistema de significación a Banda de Música participa dunha sociedade particular na que se asenta. Esa sociedade é a que ten que pular pola concreción da Banda. Pensar na autosuficiencia económica da agrupación é algo un tanto peregrino e perigoso; podemos pensar en certa autosuficiencia musical, pero os gastos de instrumental, educadores, etc. Fan necesario un apoio institucional e social indispensable. Con istas axudas consíguese non só a supervivencia e manteñimento da agrupación, senón a complicidade do sistema social: a Banda é de todos e non exclusiva duns poucos.

Ver a Banda de Música como realidade pluridimensional non é máis que un decatarse da importancia que pode ter esta para axudarlle ao individuo a sair dunha posible dimensión única e alienante, facerlle sentirse partícipe do grupo e facerlle ver que non é un mero elemento máis, senón un elemento importante que o grupo necesita.

Por outra parte non debemos deixar que a Banda de música só represente unha dimensión estrictamente musical á vella usanza (De pasarruas, procesións e pasodobles, “os tres pes”); a Banda cumple unha dimensión pluridimensional como grupo social que é, onde prevalece a convivencia, o interese e a finalidade musical entre os seus membros.

Así pois, a Banda de Música aséntase nunhas coordenadas pluridimensionais nas que o individuo e o grupo conviven armoniosamente, nas que a alineación estrictamente “popular” deixa paso a un desenrolo total da agrupación á búsqueda de novos horizontes musicais, de novas instrumentacións, de sacarlle partido á convivencia. A socialización grupal por unha parte e a música como elemento catalizador da catarsis, como dixera Aristóteles, axudan a conseguilo. A cultura musical convirtese en cultura vital para o pleno desenrolo do individuo.