Brutalidades ... por Pancho Campos

(Publicado na comarca del Eo o 20101127 (en conexión coa nota de prensa de O Tesón e con "Un momento, pero ... non había vidrieiras aí?")

BRUTALIDADES PATRIMONIALES
Ribadeo, un pobo sensato, eminentemente liberal... arrastra desde séculos os errores dos gobernos municipales, producto de un tino pouco táctico no manexo dos negocios públicos. De ningunha das maneiras, todo hai que decilo, nacido das pasións punibles do enriquecemento propio. A cuestión sempre é liviana sobre a conciencia, non ofrece grave consideración, nada se sale da órbita do autorizado.
Os individuos, adoptan medidas en circunstancias de poder decisorio... e entón, algunhas veces, xurden as brutalidades sobre o patrimonio histórico, medidas propias do bruto, do necio, do incapaz, do bobo, do estúpido, do lerdo, do insensato, do que se fai de maneira torpe e sin razón. Si se obrara de mala fé, utilizaríase a maldade, a saña e a crueldade para destruir. Pero non, sempre se obra de boa fe, e entón, entra en xogo a torpeza e a insensatez, que son pais da sin razón, acunada pola falta de cultura e da deficiente preparación práctica e teórica dos individuos que teñen que levar adiante as ideas.
Os que somos afectos as “antiguallas ribadenses”, vemos que hai claros exemplos das brutalidades que históricamente se cometeron contra do patrimonio veciñal. Escollendo entre os máis sangrantes exemplos deste tipo de brutalidade sin razón e de incapacidade, relemos datos próximos da memoria do século XIX:
1) Cando se decide non rematar a obra da Colexiata, a cantería dos sillares esculpidos das columnatas, as lápidas blasonadas que eran testimonio vivo da heráldica rexional, pezas únicas, dignas de figurar en calquera museo argueolóxico provincial ou nacional, pasan a ser escombro, e a facer parte do relleno da rampa do muelle de Figueirua, e outros sillares, que aínda había acumulados a finales do XIX, son utilizados para paredar por dentro os túneles da vía do tren de Vilaudriz. En “La Comarca del Eo” hai varios artigos de Juan Carlos Paraje Manso e de Cándido Sanjurjo nos que se fala desta barbarie.
2) Cando se quer facer a Torre dos Moreno, destrúese a Torre Julia e todos os restos de escudos e pendóns de armas dos Condes de Ribadeo, restos de cousas curiosas de “armerías”: picas, cuchillos en forma de escramasajón, lanzas, ballestas, plumadas, dagas, partesanas, mazas, etc. (Bibl. Miguel G. Teijeiro, Ribadeo Histórico Monumental y Diplomático, 1914)
3) Cando se repara o tellado da Casa do Concello, século XX, anos oitenta, no medio dos escombros da obra, vanse centos de páxinas do arquivo histórico municipal: actas de plenos, de goberno, de cédulas de sangre, etc.
Pois ben, con moita tristura, sin ningunha esperanza e de moi mala gana de decir esto, vamos espoñer os nosos veciños o seguinte resumen:
O día 16 de novembro pola tarde, chega a directiva do Tesón, a denuncia de un ribadense, que nos manda ir mirar, para que vexamos de primeira man, que se destruiron as vidrieras emplomadas da capela do Cementerio Municipal, que está en obras de “restauración”.
Salimos inmediatamente investigar o que pasa, e unha vez visto que non queda nada das vidrieiras nos ventanales, tratamos de poñer en coñecemento do caso, os membros competentes do Concello, esto é, o alcalde, co que non puidemos contactar por estar en Barcelona, na presentación do libro “Leopoldo Calvo-Sotelo Un retrato intelectual”, e dado que xa era moi tarde, contactamos o día seguinte con Horacio Cupeiro, na Casa do Concello. Este non se deixou esperar, e con premura, investiga, e encontra que as vidrieras. Desapareceran entre o escombro das obras. Están tiradas nun contenedor de lixo na parte de atrás do cementerio, entre flores marchitas, restos de coroas de difuntos, trozos de maceteiros de barro, de plásticos e porcelanas diversas. Sete vidrieras desfeitas, desfietas no lixo, menos unha enteira, “milagrosamente” coa que unha persoa culta se había quedado, por que lle dera pena velas destruir. ¡Que pena que non fora o maestro de obras esta persoa precisamente culta!!! ¿como puido, un individuo con dito cargo, e para máis inri jefe de unha Escola Taller, mandar facer tal desfeita? Seguramente, porque nin é maestro, nin por suposto de obras... quizais de demolicións... e con posto de mando que... ¡a saber!
Por outra banda ¿donde está o informe do arquitecto do Concello, que ten que supervisar ditas obras de remodelación? ¿está en este informe do arquitecto, previo a obra, que as vidrieras teñen que ser sustituidas por marcos de angular de alumnio e paneles de cristal transparente, como están na actualidade? ¡Pois é o que nos faltaba... que puxera esto o informe!
As vidrieiras “eran emplomadas”, de arte decorativa vanguardista, posmodernista, cuxa fonte de inspiración posiblemente foi o art Noveau nacido a partires da Exposición de 1867, pola influencia oriental, especialmente da arte xaponesa para pezas de interior, son vidrieiras cuasi Art Deccó que rompe co pasado xeométrico clásico, que por aqueles tempos se fai patente en obras de incrustacións de nacar en taracea de madeira, esmaltes de formas e consecucións variadísimas, en cristales opalescentes que cada un por si mesmo é unha obra de arte, unha xoia, ese tipo de obra que destaca precisamente desde 1925 a 1935.
As vidrieras feitas en cristales de colores, elaborados a mao, presentan ondulacións nas caras, ou sexa, nos son de cristal laminado como os de uso corriente, estan teñidos de forma esquisita coa técnica “gris-humo” coa que se fan as plantillas das flores, das follas de acantos, das figuras da iconografía. Posiblemente estaban elaboradas polos mesmos artesanos que lograron as decoracións relevantes das cristaleras do palacio dos Moreno, o edificio maís emblemático de Ribadeo, obra a punto de ser destruída, encargada tamén polos irmans Moreno Ulloa, que tiñan un gusto refinado e cartos dabondo como para facer as cousas ben, moi ben, e a decoración da súa capela no cimenterio de Ribadeo, data de 1932, con iconografía distinta en cada vidrieira, coa pasión de Cristo, posiblemente firmada (non apreciamos este detalle, de momento, nos restos que puidemos revisar no carretillo do escombro)
E nos preguntámonos si alguén se estará a dar conta, que de ningunha das maneiras que sexan, se poderá recuperar o destruido... ¿como é posible que fosen a totalidade das oito vidrieiras, mandadas tirar o lixo...? ¡nin unha... nin dúas... que estiveran mal, non, as oito...! ¡que barbaridade.. que brutalidade! ¡como pode haber xente con tan pouca cabeciña en postos relevantes!
Este é o derradeiro caso, triste é sangrante contra do noso patrimonio, un feito máis, da malfunción administrativa, co que se perde outro anaco de patrimonio doado por Señores Veciños, por Señores de Ribadeo que tiveron que emigrar para traernos un raio de luz o pobo, un patrimonio que queda destruído para sempre.... só nos quedan mostras da grandeza das doazóns, nos libros, e nalgún vestixio orixinal, como son, neste caso, as vidrieiras emplomadas dos “rosetóns-crismóns” da capela... ¡que pena... que pena, que despilfarro!!! Pero algúen ten que responsabilizarse de todo esto, alguén ten pagar este despropósito, non se poden marchar todos os actores de rositas, e facer como que que aquí non pasou nada... non....aquí pasou moito, e hai que depurar responsabilidades, sin lugar a dudas: maestro de obras, arquitecto municipal, o alcalde, a corporación municipal en pleno, etc. todos son responsables, ou sinon que nos expliquen ¿quén é o responsable?
É imprescindible e urxente, o meu entender, que debe crearse unha Oficina Municipal de Inventario Patrimonial, con reportaxes fotográficos, de todo canto é de dominio e patrimonio público (sin excepción), para que cada vez que alguen toque algo, haxa constancia do orixinal, para en caso de necesidade, podelo reconstruir ou pedir contas do que se fixo.... non podemos seguir en maos de unha administración patrimonional irrelevante, impersonal e de sentimentos de plástico, sin ningun sentido ribadense... de caracter nacional, supramunicipal, que deixa hormigonar os cimentos da capela da Atalia, unha capela do século XII de Ribadeo; que deixa construir un ascensor sobre unha das mellores vistas panorámicas da Ría de Ribadeo, e que da órdes para facer recheos de escombro para construir unha escollera sobre o maior xacemento arqueolóxico submarino de toda a Ría e de valor inapreciado, de unha administración extraña a nosa terra, que xa no seu día deixou escombrar as entradas da Cova da Vella e da Cova dos Sete Encantos, a praia de Cabanela, a das Arenas e a de Lino, etc. etc.
Quero terminar con unha reflexión de esperanza, esto é, que aquela carretilla que eu fotografiei, chea de esqueletos de plomo e cachiños de cristales tallados e decorados das vidrieiras, sexa conservada impoluta, e a bon recaudo, ata ver quen será o encargado, maestro en arte de vidrieiras, que se faga cargo de tamaño puzzle e da remodelación das mesmas. O costo da obra, seguramente será moi alto... veremos de onde se saca agora a “subvención” para pagar o estropicio... ¡porque amañar hai que amañalo...!
pancho campos