O que primeiro se observa é unha encimera casi máis grande co propio campo do escudo, que consiste nun casco situado de fronte e con viseira romboidal. Segundo o Diseño Heráldico (Luis Messía de la Cerda y Pita, 1990) un casco de fronte e con viseira levantada romboidal é propio dun rei. ¿De que rei?.
Na dudosa data do escudo, 1616, que aparece na parte alta da bordura, reinaba Felipe III (1598-1621) que accedeu o trono despois de Felipe II (1556-1598) e que logo sería sucedido por Felipe IV (1621-1665).
Os tres estiveron implicados nas interminables guerras de Flandes, onde Ribadeo xugaba un importante papel como porto de abastecemento e de abrigo seguro a todo tipo de barcos, tanto si era para protexerse dun temporal como de ataques de piratas e corsarios que infestaban por aquel tempo as nosas costas. En 1624 constrúese o Forte de San Damián sobre a Punta do Carballo, para defender a bocana da Ría de Ribadeo e, en 1627 había catorce baixeles para protexer a ruta de Flandes, distribuídos entre A Coruña, Ribadeo e Pasaxes (“España, Flandes y el Mar del Norte”, José Alcalá-Zamora y Queipo de Llano, Pax.200)Pero volvendo o casco do escudo. Que se saiba, en Ribadeo non houbo no século XVI nin no XVII, unha casa solariega donde residira o rei, aínda que só fora para estar de vacacións. Polo tanto o diseño do casco de frente e coa viseira romboidal, está equivocado según as normas da heráldica consultada, pero por outra banda, podemos ver que a viseira ten cinco ou seis grilletas angulares que lle protexen a abertura, dándose entonces á interpretación de ser un casco coa viseira baixada, propio dun duque ou dun marqués, e incluso poidera ser dun conde si estivera siquiera unha miguiña ladeado a destra.
O casco está rematado cun amplo penacho de oito plumas en abanico e a súa configuración é un pouco estraña, pois ten dúas prolongacións que saen da parte baixa da viseira, que rematan en espiral sobre ela e que forman dous redondeis cuns botóns centrais a modo de ollos que lle dan tétrica aparencia. Ademais parece ter unha ranura na zona da boca, propia dunha sorrisa sardónica, isto é, de labios estirados pero sen apego de sorrisa, máis ben mete medo o seu aspecto, pois un pode imaxinar algo moi sinistro no cabaleiro que portaba tal indumentaria.
O casco está sostido por un raro adorno con rasgos de figura fantástica que semellan dous “tentáculos de polbo” de desproporcionado grosor respecto da finura das formas heráldicas tradicionais, e cuxos extremos se envolven en dúas volutas a cada lado do casco, sobre a cabeza de dous bustos de tenante de pelo longo. Ó lado da cara dos tenantes poden verse como tres ventosas que saen dos tentáculos.
Ditos bustos dos tenantes, están sostidos pola cabeza de dous lobos ou de dous leóns empinados, que están de pé igual cos rampantes pero apoiando as patas dianteiras sobre o borde do escudo. As patas traseiras apóianas sobre burletes que asemellan as olas dun mar embravecido. Estes leóns, tamén teñen algo de estraño, pois a altura do medio da barriga, aparece “unha man” dende o fondo que non se sabe ben de donde procede, e suxetan lateralmente o escudo, aparentando nacer e subir das volutas laterais das olas do mar que se entremisturan coa crina do rabo de cada león. Hai dous “leóns apanterados” e empinados de igual forma, a cada flanco do escudo de armas das Torres de Donlebún en Figueiras, pero neste caso, as mans, son claramente as patas traseiras esquerda e destra de cada león.
O escudo de Schulz, remata por abaixo ó estilo francés, que é igual que o escudo español pero rematado en punta en vez de redondeado, e está sostido pola cabeza dun tenante de pelo longo.
Na bordura ten grabado o lema “DOQARESO EL VAR.” o cal, é unha incógnita.
É un escudo cortado ou dividido en dous por unha liña horizontal. A parte alta pode interpretarse de varias maneiras ó non atopar documentación da propia casa que nos indique algo da súa xenealoxía. Vese un castelo cunha gran portada e outra construción enriba de ampia fiestra, o que en heráldica se coñece como unha torre “donjonnada” (Heráldica do Marqués de Avilés, Ciencia Heroyca,1725), cun cabaleiro a cabalo que empuña unha lanza coa destra e leva posto un casco cun penacho de gran pluma. O cabaleiro parece estar o galope nunha xusta, ou ben, cabalgando hacia o castelo. En principio, aparentan ser armas dos Valledor, pero fáltanlle moitos elementos para selas, como: unha flor de lis, unha estrela, un oso que mata coa lanza o cabaleiro, e dous lebreis que suxeitan o oso. Tamén poidera ser a composición dunha linaxe familiar, onde o cabaleiro é das armas dos Guntín ou Gundín, emparentados cos Salgado, e o castelo das armas dos Méndez de Navia, que un século máis tarde por lazos matrimoniais, no ano 1732, nacería en Ribadeo Dª Josefa Méndez de Navia Castellano, filla de D. Anxo Méndez Navia e de Dª Catalina Castellano.
A parte baixa do escudo son armas dos Arines, 10 panelas: tres, tres, tres e unha, acompañadas dun luceiro de oito puntas das armas dos Bengolea.
En xeral, parece o escudo dalgún cabaleiro que ten que ver co mar ou con temas de marina. Según os blasóns de Galicia, D. Pedro de Arines de Vigo, en 1525 casaba con Dª Ana Troncoso, neta de D. Fernán Troncoso de Sotomayor, señor de Picoña, que defendeu Baiona dos corsarios.
Seu fillo D. Pedro de Arines Troncoso casa en terceiras nupcias con Dª Mayor Fernández de Acuña, filla do escribano de Bayona, e teñen oito fillos, e entre os seus descendentes os Duques de Atrisco, os Marqueses de Valladares, os Condes de Maceda, con casa solariega en S.Xusto de Cabarcos, e tamén contan cós Vizcondes de Meira. D. Juan de Arines o terceiro fillo morre en Foz en 1602 e estaba casado con Dª María de Castro.
¿Era esta casa de Ribadeo unha das casas solariegas dalgún destes fillos? Non sabemos, pero o casco da encimera é de alto linaxe e outra das casas blasonadas de Ribadeo que estivo case a piques da ruína total ata que fai poucos anos se puxeron a medio reconstruíla amecida á outra de máis enriba de D. José Pérez da familia dos Perecitos, na que tiveron bazar e mueblería, e que logo tamén tuvo alugada para fábrica de gabardinas de Llaú.
Quizais alguén saiba máis certamente da súa historia, e no lo queira contar como fixo excelentemente Jesús Díaz Cadenas, sobre a Aduana Vella, ampliando a biografía dos propietarios, de como fora adquirida en 1799 por D. Pedro Miranda Villamil, fidalgo e comerciante de ultramar de mans de Dª. Nicolasa Ortega, para dedicala a casa propia, e cuxos baixos servían de pósito e almacén de produtos ultramarinos, nunha etapa florecente do século XIX do Porto de Ribadeo. Esperemos que agora chegue a bon porto esta casa sita na rúa Enxeñeiro Schulz e non a abandonen de novo per sæcula sæculorum... como están facendo coa Torre dos Moreno e algunhas casas blasonadas máis.
 |
| Fachada de Enx. Schulz 5, en obras (Google Street View) |
Ningún comentario:
Publicar un comentario