OBSESIÓN POR ÁFRICA. Xosé Carlos Rodríguez Rañón

OBSESIÓN POR ÁFRICA

Xosé Carlos Rodríguez Rañón

    O feitizo colonial por parte dos europeos por África vén de lonxe. Misioneiros, aventureiros, exploradores, explotadores, escravistas, cazafortunas e tesouros, científicos, militares, escritores, artistas ou colonos, todos sentiron a chamada da selva do continente negro e mouro de vastos desertos, xunglas, sabanas e océanos. Ningún deles descubriu nada porque todo o que viron xa estaba alí, mais moitos amosáronlles esas exuberantes belezas lonxanas aos seus correlixionarios e coetáneos occidentais.

    Un deles foi o xesuíta español Pedro Páez, que chegou ás fontes do Nilo no século XVIII, moito antes que o doutor Livingstone (perdido e rescatado en terras centroafricanas na súa inútil procura) e que os seus posteriores “descubridores oficiais”: Stanley e Speke. Mais a imaxe máis literaria do continente se cadra foi a da baronesa e escritora dinamarquesa Karen Blixen quen escribiu, co pseudónimo masculino de Isaak Dinesen, as cinematográficas “Memorias de África” con ese xa característico comezo do seu libro tan coñecido como o do Quixote: “Eu tiña unha granxa en África ao pé das montañas de Ngong”.

Museo Blixen en Nairobi. Imaxe de Alexander Leisser en https://commons.wikimedia.org, lic CC BY SA 4.0

     Na banda oposta habería que falar do xenocida rei Leopoldo de Bélxica polos seus estragos no Congo, froito da súa teima por que o seu recente reino tivese un imperio como as grandes potencias coloniais europeas. O poeta maldito Rimbaud tamén estivo polos lares da África Occidental francesa traficando con escravos mentres se adicaba ao malditismo de aventura e aos versos estupefacientes, todo o contrario que Winston Churchill ou o escritor de terror gótico Arthur Conan Doyle, quen participaron como soldados do exército británico en África do Sul loitando contra os colonos boers holandeses. O escritor anglófono nado en Polonia reflectiría moitas desas vivencias na súa obra “Ébano”.

    Despois da segunda guerra mundial, a visión europea sobre África muda de xeito radical. Principia o proceso de descolonización (moitas veces traumático para africanos e europeos) e unha corrente de mímese e simpatía asenta en moitos brancos (como Camus ou Goytisolo) e tamén en moitos nativos que reivindican as tradicións das súas culturas autóctonas mais tamén se senten herdeiros da tradición colonial europea expresada nas súas respectivas linguas. Froito desa mestura foron moitos os africanos que se trasladaron ao vello continente non só para traballar e mellorar, mais tamén para levar canda eles un anaco de África para deixar en terras europeas como símbolo de simbiose fraternal.